Cukrzyca jest chorobą współczesną. Najczęściej występuje w dwóch formach: typ 1. i 2. Nieuleczalny jest typ 1., który zostaje z chorym na zawsze. Czym się charakteryzuje?
Dzięki odpowiedniemu leczeniu i twojemu zaangażowaniu możesz nie odczuwać, że twój organizm działa inaczej niż u innych. Czym się objawia cukrzyca typu 1.? Na czym polega leczenie? Przeczytaj całość artykułu, by dowiedzieć się więcej.
Ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 1. dziedziczy się w genach. Cukrzycę insulinozależną leczy się za pomocą wstrzyknięć insuliny do organizmu. Nie bagatelizuj jej pierwszych objawów. Może to doprowadzić do nieprzyjemnych powikłań nieleczonej choroby.
Czym jest cukrzyca typu 1.?
Cukrzyca typu 1. jest chorobą autoimmunologiczną, która jest insulinozależna. Trzustka nie działa prawidłowo, nie wydziela insuliny, która potrzebna jest, by unormować wysoki poziom glukozy we krwi. Gdy dojdzie do jej zbyt dużego stężenia, pojawia się niebezpieczne przecukrzenie. To stan, w którym w krwi znajduje się za dużo cukru (przecukrzenie).
Diagnozuje się ją najczęściej u dzieci i młodzieży. Kilka dekad temu, sądzono, że dotyka tylko ludzi młodych. Zwano ją chorobą wieku dojrzewania, jednak ostatnie lata wykazały wzrost wystąpień cukrzycy u najmłodszych pacjentów, do 6. roku życia.
Życie z tą chorobą nie musi być uciążliwe, jeśli poważnie do niej podejdziesz i nie zbagatelizujesz. Dzięki temu unikniesz nieprzyjemności związanych m.in. z renopatią czy stopą cukrzycową. Przewlekłej choroby nie da się wyleczyć. Jej leczenie bardzo angażuje pacjenta. Musisz ciągle monitorować glikemię w ciągu dnia, dostarczać odpowiednie porcje insuliny, zapobiegać niebezpiecznym wychyleniom cukru, dbać o odpowiednie żywienie. By leczenie było skuteczne, najpierw zapoznaj się z zasadami, edukuj się w kwestii choroby oraz zmień swój dotychczasowy tryb życia. Początki nie są łatwe i przyjemne, zwłaszcza jeśli musisz zrezygnować z czegoś dla własnego dobra.
Przyczyny cukrzycy insulinozależnej
Cukrzyca typu 1. to choroba autoimmunologiczna, podobnie jak Haschimoto. Wpływają na to czynniki genetyczne, więc chorują tylko ci z predyspozycjami, odziedziczonymi od rodziców.
Układ odpornościowy niszczy komórki trzustki, które produkują insulinę. Objawy tych wewnętrznych potyczek nie ukazują się od razu. Pokazują się dopiero w momencie, gdy większość komórek beta ulegnie zniszczeniu. Nadal nie wiadomo dlaczego komórki beta ulegają destrukcji. Wysnuto podejrzenia, że ma na to wpływ:
- długotrwały stres;
- choroby wirusowe;
- niedobór witaminy D.
Objawy cukrzycy typu 1.
W związku z nieprawidłowo funkcjonującym hormonem twój organizm będzie wysyłał charakterystyczne sygnały. Objawy cukrzycy typu 1. są często uciążliwe i nasilone. Po udaniu się do lekarza zleci on wykonanie niezbędnych badań, by potwierdzić chorobę. Do jej objawów należą:
- wzmożone pragnienie, a wraz z tym częste oddawanie moczu. Zdrowa osoba oddaje mocz około 7 razy w ciągu dnia, a nerki ponownie wchłaniają cukier. U chorych przy dużej zawartości cukru w organizmie, organy nie są w stanie przyjąć tak dużych ilości glukozy. Skutkuje to większym pozbywaniem się płynów, a to wiąże się ze zwiększonym pragnieniem;
- zmęczenie i zwiększony głód. Glukoza stanowi główne źródło energii. By ją wchłonąć, komórki potrzebują insuliny, która „przesunie” ją do nich. Wykorzystanie energii z pokarmu staje się utrudnione gdy wytwarzanie insuliny jest zaburzone;
- chudnięcie. Cukier krąży we krwi, nie wchłania się do komórek. Organizm nie ma pierwszorzędowych zapasów energii (glukoza) i korzysta z tłuszczu;
- zapach acetonu z ust. Oprócz utraty masy ciała związanej ze spalaniem tłuszczu wydziela się także nieprzyjemny zapach z ust. Niektórzy porównują go do zgniłych jabłek. Jest to charakterystyczny sygnał dla kwasicy ketonowej;
- mężczyźni mogą zmagać się z problemami z potencją;
- rany na ciele nie goją się tak szybko, jak u osób zdrowych.
Hipoglikemia
To inaczej niedocukrzenie. Pojawia się, gdy stężenie glukozy we krwi spadnie poniżej 70. Zdrowy organizm po posiłku wytwarza odpowiednią ilość insuliny do wzrostu cukru. W przypadku niedocukrzenia zostaje wytworzony nadmiar insuliny w porównaniu do zapotrzebowania. Należy nauczyć się rozpoznawać objawy:
- drżące ręce;
- blada skóra;
- nadmierna potliwość;
- uczucie nóg „jak z waty”.
Jeśli cukier spadnie za bardzo, może dojść do zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego: dezorientacji, drgawek, trudności z wysławianiem się. Ostatecznie traci się przytomność.
Organizm nie jest w stanie sam tego unormować, jednak na szczęście można temu szybko zapobiec, spożywając glukozę lub coś słodkiego. Jeśli chory straci przytomność, należy zaaplikować mu podskórnie glukagon (w organizmie wzrośnie cukier) i zadzwonić na pogotowie.
Hiperglikemia
Chorzy na cukrzycę typu 1. są w pełni uzależnieni od insuliny zewnętrznej. Organizm łatwo odczuje niedobór, jeśli pominiesz dawkę lub zostanie nieprawidłowo przyjęta.
Hiperglikemia to niedobór insuliny. Pojawia się, gdy norma cukru zostanie znacznie przekroczona 160-200 mg/dl. Przecukrzenia zdarzają się z błędów pacjenta lub awarii pompy. Może być to również sygnał nierozpoznanej cukrzycy Objawia się:
- zmęczeniem;
- apatią;
- sennością;
- zwiększonym pragnieniem.
To główna przyczyna przewlekłych powikłań cukrzycy. Nadmierny cukier uszkadza naczynia krwionośne. Przez to chory może zmagać się z chorobami sercowo-naczyniowymi, uszkodzeniem nerek, wzroku i nerwów.
By zapobiec dalszemu działaniu, należy skorygować dawkę insuliny.
Rozpoznanie
By w pełni rozpoznać cukrzycę, musisz udać się na badania. Same objawy to za mało by w pełni stwierdzić, co ci dolega. Lekarze zlecają wykonanie badań krwi.
- test HbA1c – pokaże średni poziom cukru we krwi z ostatnich 3 miesięcy. Pobiera się próbkę krwi z żyły łokciowej i oddaje do laboratorium. Tam sprawdzają, ile hemoglobiny przyłączyło się do cukru. Wynik wyższy niż 6,5% wskazuje na cukrzycę;
- test OGTT – w losowym czasie pobiera się próbkę krwi. Bez względu, czy jadłeś posiłek lub nie, wynik równy 200 mg/dl lub 11,11 mmol/l i wyższy wskazuje na chorobę;
- badanie przesiewowe – badanie przeprowadza się na czczo. Wynik zdrowego człowieka wynosi poniżej 100 mg/dl lub 5,6 mmol/l. Stan przedcukrzycowy oznacza wartość 100-125 mg/dl. Wynik wyższy niż 126 mg/dl oznacza cukrzycę.
Leczenie cukrzycy
Leczenie polega na ciągłym podawaniu insuliny do organizmu (insulinoterapia). Wykorzystać możesz zastrzyki, peny do podskórnej iniekcji lub pompy insulinowe do stałego wlewu leku.
Leczenie insulinowe jest bardziej skomplikowane niż przyjmowanie farmakologii. Posiłki spożywane na co dzień składają się z węglowodanów, białek i tłuszczy. Prawidłowo działająca trzustka człowieka z łatwością radzi sobie z rozgospodarowaniem większych dawek cukru. W odpowiedzi na złożone danie wytwarza większą dawkę hormonu. Dzięki temu dokonuje łatwego bilansu, by poziom cukru we krwi po jedzeniu i w ciągu całej doby był w normie.
Chorzy nie są w stanie zmusić trzustki, by pracowała prawidłowo, dlatego muszą sięgać po lek. Pacjenci z podłączoną pompą insulinową mają go przy sobie przez cały czas. Jest jej zastępczynią, uzupełnia zapotrzebowanie na insulinę. W ciągu dnia podaje się niewielkie ilości leku. Przed spożyciem posiłku należy użyć bolusa doposiłkowego – dodatkowej dawki insuliny, by wyrównać glikemię.
Diabetycy leczeni metodą intensywnej funkcjonalnej insulinoterapii używają penów (wstrzykiwaczy). Raz dziennie wstrzykują sobie insulinę bazową, analog długo działający. Do każdego posiłku chóru musi wykorzystać szybko działający analog.
Leczenie obejmuje także zmianę diety oraz aktywność fizyczną. Musisz skupić się na spożywaniu produktów o wysokim indeksie glikemicznym, ograniczyć cukier prosty i tłuste potrawy.
Samokontrola
Niezbędnym elementem każdego diabetyka niezależnie od typu cukrzycy jest kontrola. Służą do tego glukometry. Stężenie cukru we krwi należy sprawdzać kilka razy w ciągu dnia: na czczo, po posiłku, na wieczór i gdy podejrzewasz hiper- lub hipoglikemię.
Monitorowanie rozwoju cukrzycy typu 1. jest szczególnie ważne dla dalszego leczenia. To dzięki temu możesz dostosowywać dawkę leku czy spożywany pokarm. Oprócz tego poznajesz swój organizm i tę chorobę.
Z cukrzycą typu 1. da się żyć. Musisz być uważny podczas aplikowania leku, by nie doprowadzić do wychyleń cukru. Dbaj o swoje zdrowie, zmień dietę i regularnie się badaj.
