Jesteś osobą genetycznie obciążoną ryzykiem cukrzycy? To wcale nie oznacza, że nie możesz zrobić nic, by zapobiec rozwojowi tej choroby. Przyczynami cukrzycy są zarówno geny, jak i czynniki środowiskowe. Dowiedz się, jak dieta i tryb życia mogą wpłynąć na twoje zdrowie!
Gdy lekarz diagnozuje u pacjenta cukrzycę, ważne jest przede wszystkim jak najszybsze rozpoczęcie leczenia. Warto jednak znać również przyczyny cukrzycy. Na część z nich człowiek nie ma wpływu, ale niektóre przyczyny można wyeliminować, prowadząc aktywny tryb życia i zdrowo się odżywiając. Podejrzewasz u siebie cukrzycę? Dowiedz się, jakie są najczęstsze przyczyny cukrzycy typu 1., typu 2. oraz cukrzycy ciążowej.
Jak działa insulina w ludzkim organizmie?
Aby lepiej zrozumieć przyczyny cukrzycy, trzeba przyjrzeć się działaniu insuliny, hormonu wytwarzanego przez komórki trzustki. Najważniejszym zadaniem insuliny jest regulacja metabolizmu węglowodanów dostarczanych w pożywieniu. Jeśli insuliny w organizmie jest zbyt mało lub nie jest ona prawidłowo wykorzystywana, dochodzi do podwyższenia poziomu cukru we krwi. Zbyt wysokie stężenie glukozy we krwi jest podstawowym objawem cukrzycy, który można zdiagnozować na podstawie odpowiedniego badania krwi (glikemii).
Czy przyczyny cukrzycy typu 1. i cukrzycy typu 2. są takie same?
Warto pamiętać, że mówiąc o cukrzycy, lekarze nie mają na myśli pojedynczej choroby. Tak naprawdę jest to wspólna nazwa na kilka rodzajów zaburzeń związanych z hiperglikemią i nieprawidłowościami w wytwarzaniu lub działaniu insuliny.
U osób dorosłych wyróżnia się cukrzycę typu 1., cukrzycę typu 2., cukrzycę ciążową, a także cukrzycę wtórną (zwaną czasem cukrzycą typu 3.). U dzieci może z kolei występować cukrzyca noworodkowa, typu 1 lub typu MODY.
W przypadku obu najczęściej występujących typów cukrzycy (1 i 2) przyczyny są zupełnie różne. Pierwszy z typów to choroba autoimmunologiczna, czyli taka, w której organizm sam wytwarza przeciwciała niszczące te komórki trzustki, które są odpowiedzialne za produkcję insuliny. W drugim typie cukrzycy przyczyną jest insulinooporność. U osób chorych na cukrzycę typu 2. trzustka wytwarza normalne lub wręcz większe niż standardowe ilości insuliny, ale problem stanowi obniżona odporność tkanek na ten hormon. Oznacza to, że insulina nie może działać prawidłowo, co powoduje podwyższony poziom glukozy we krwi.
Przyczyny cukrzycy ciążowej u kobiet
Cukrzyca ciążowa jest stosunkowo często spotykaną chorobą u kobiet, które spodziewają się dziecka. Jest ona mniej groźna dla zdrowia niż inne typy cukrzycy, zazwyczaj jej objawy zanikają po porodzie. Nie oznacza to jednak, że nie wymaga leczenia. W przypadku zaniechania przyjmowania leków i wprowadzenia zmian w diecie może dojść do poważnych powikłań cukrzycy.
Przyczynami tego rodzaju cukrzycy są przede wszystkim zmiany hormonalne w organizmie ciężarnej kobiety. Na wydzielanie insuliny niekorzystny wpływ mają hormony produkowane przez łożysko. Pod ich wpływem ilość insuliny wytwarzanej przez trzustkę może się zmniejszać i wówczas może dojść do hiperglikemii, czyli zbyt wysokiego poziomu glukozy we krwi.
Cukrzyca w ciąży pojawia się najczęściej u kobiet z cukrzycą typu 2, ale zdarza się również, że problemy z wydzielaniem insuliny dotyczą kobiet, które wcześniej były zdrowe. Rozpoznanie cukrzycy w ciąży jest ważne także ze względu na możliwe późniejsze konsekwencje. U wielu kobiet, które chorowały w ciąży, w ciągu kilkunastu lat od porodu pojawiają się objawy cukrzycy typu 2.
Istnieje kilka czynników ryzyka, które mogą wpływać na wystąpienie cukrzycy ciężarnych. To przede wszystkim:
- wiek kobiety – powyżej 35 lat;
- ciąża mnoga;
- wysoka masa urodzeniowa dziecka z poprzedniej ciąży (powyżej 4 kg);
- wcześniejsze poronienia;
- nadciśnienie tętnicze;
- nadwaga lub otyłość;
- uwarunkowania genetyczne.
Otyłość, zła dieta i inne czynniki, które mogą sprzyjać rozwojowi cukrzycy
Cukrzyca, szczególnie ta typu 2, jest obecnie uznawana za chorobę cywilizacyjną. To, w jaki sposób odżywiają się ludzie w wysoko cywilizowanych krajach i jak się odżywiają, ma duży wpływ na coraz większą liczbę zdiagnozowanych przypadków cukrzycy.
Przyczynami cukrzycy w tym przypadku są głównie czynniki zewnętrzne:
- zbyt wysoka masa ciała: nadwaga lub otyłość;
- nadciśnienie tętnicze;
- długotrwały stres;
- brak aktywności fizycznej;
- zbyt mała ilość snu.
Są także kwestie, na które masz ograniczony wpływ. Cukrzyca jest chorobą dziedziczną, ale prawdopodobieństwo zachorowania wynosi jedynie około 0,15% (jest nieco wyższe wówczas, gdy choruje matka – 2%). Zaburzeniom przetwarzania glukozy mogą sprzyjać także niektóre choroby i infekcje, np. świnka, różyczka, mononukleoza, zespół policystycznych jajników, choroby układu krążenia.
Ryzyko wystąpienia cukrzycy rośnie z wiekiem, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Panie są natomiast statystycznie nieco bardziej narażone na rozwój cukrzycy typu 2.
Leczenie cukrzycy w zależności od przyczyny
Leczenie przebiega w inny sposób w zależności od rodzaju choroby. Jak powinno wyglądać leczenie cukrzycy typu 1, a jak leczenie cukrzycy typu 2?
- u osób z cukrzycą typu 1 stosuje się insulinę w postaci zastrzyków lub leków doustnych. Ilość (w mg/dl) i sposób dawkowania są ustalane przez lekarza.
- u pacjentów z cukrzycą typu 2 zaleca się przede wszystkim zmiany w diecie i stylu życia: większą ilość ruchu, ograniczenie tłuszczów i węglowodanów prostych. W przypadku poważniejszego przebiegu cukrzycy może być konieczne podawanie insuliny.
Podsumowanie
Cukrzyca jest chorobą, której można do pewnego stopnia zapobiegać. Im więcej aktywności fizycznej, odpowiedniej diety – zdrowych, nieprzetworzonych produktów w twoim życiu, tym lepiej. Ważna jest także szybka diagnostyka cukrzycy w przypadku, gdy zauważasz u siebie pierwsze objawy.
