Zaburzenia wydzielania i działania insuliny wpływają na cały organizm. Jedną z poważnych konsekwencji nieleczonej cukrzycy jest stopa cukrzycowa. Jakie są jej objawy i dlaczego należy jak najszybciej podjąć leczenie?
Jeśli zauważasz u siebie pierwsze objawy cukrzycy, diagnoza i jak najszybsze podjęcie leczenia są bardzo ważne. Chodzi tu nie tylko o twój komfort życia, ale także o poważne konsekwencje. Jedną z nich jest zespół stopy cukrzycowej – zmiany, które w skrajnych przypadkach mogą prowadzić nawet do amputacji. Jak osoby chore na cukrzycę mogą uniknąć problemów ze stopami? Co robić na co dzień, by im zapobiegać?
Czym jest zespół stopy cukrzycowej?
Pod nazwą „stopa cukrzycowa” kryje się tak naprawdę zespół różnych dolegliwości, które jednak zawsze mają tę samą przyczynę: są powikłaniem cukrzycy. Do zmian patologicznych w nerwach, więzadłach i naczyniach krwionośnych dochodzących do stóp dochodzi u pacjentów, którzy cierpią na cukrzycę, ale nie podejmują leczenia lub u których choroba nie została zdiagnozowana.
Wszystkie zmiany są spowodowane hiperglikemią, czyli zbyt wysokim poziomem glukozy we krwi osoby chorej. Konsekwencją problemów z przetwarzaniem glukozy są zmiany miażdżycowe i neuropatia nerwów obwodowych. Dolegliwości mogą pojawić się zarówno w przypadku cukrzycy typu 1.,jak i typu 2.
Co dokładnie dzieje się w organizmie, w którym występuje problem stopy cukrzycowej? Zależy to od rodzaju dolegliwości:
- stopa neuropatyczna (ok. 65% przypadków) – powstaje, gdy w wyniku uszkodzenia nerwów i osłabienia mięśni odpowiadających za utrzymanie kształtu i stabilność stopy powstają miejsca z nieprawidłowym uciskiem;
- naczyniowa (15-20% przypadków) – powstaje w wyniku miażdżycy tętnic kończyn dolnych, odpowiadających za dostarczanie krwi do stóp.
U niektórych osób spotyka się także typ mieszany, gdzie zmianom w mięśniach towarzyszy uszkodzenie naczyń krwionośnych.
Objawy stopy cukrzycowej
To, jakie objawy towarzyszą schorzeniu, zależy przede wszystkim od jego podłoża – neuropatycznego lub naczyniowego.
W przypadku stopy neuropatycznej pacjenci z cukrzycą mogą cierpieć z powodu:
- bólów neuropatycznych, które nasilają się w nocy i podczas odpoczynku w pozycji leżącej, mogą mieć one postać uczucia pieczenia, drętwienia, kłucia w stopach, aż do silnego, przeszywającego bólu;
- zaburzenia czucia – brak wrażliwości na zimno i ciepło, dotyk, upośledzenie czucia głębokiego – z tego powodu chorzy na cukrzycę są bardziej narażeni na skaleczenia czy oparzenia;
- deformacji stopy – nadmierne wygięcie grzbietowe i zwiększenie nacisku na przednią część stopy i palce, ograniczenie ruchomości stawów.
Podstawowym objawem pozwalającym odróżnić stopę neuropatyczną od niedokrwiennej jest wyczuwalne tętno w tętnicy w grzbietowej części stopy.
Charakterystyczne objawy wywołane niedokrwieniem to:
- gładka, zimna i lśniąca skóra stóp;
- nadmierna potliwość;
- blady lub siny kolor, zwłaszcza wówczas, gdy kończyna jest uniesiona;
- skłonność do grzybicy paznokci;
- utrata włosów na palcach i grzbiecie stopy;
- zanik podskórnej tkanki tłuszczowej;
- w poważniejszych przypadkach także martwica tkanek.
Jak zapobiegać problemom ze stopą cukrzycową?
Osoby chorujące na cukrzycę powinny zrobić wszystko, by leczyć się skutecznie i stosować się do zaleceń lekarza. Wyrównanie glikemii i uważne obserwowanie poziomu cukru we krwi to podstawa profilaktyki. Diabetycy mogą jednak zrobić także wiele, jeśli chodzi o codzienne nawyki.
Co można robić, by zapobiec urazom tkanek, owrzodzeniom, martwicy i innym dolegliwościom?
- noś przewiewne, dość luźne, nieuciskające skóry obuwie i wkładki z naturalnych materiałów;
- prowadź zdrowy tryb życia – unikaj używek, zapewnij sobie odpowiednią ilość aktywności fizycznej;
- codziennie kontroluj stan stóp, a w razie wystąpienia otarć, modzel, odcisków i drobnych ran skonsultuj się z lekarzem;
- unikaj chodzenia boso;
- przy pielęgnacji stóp stosuj kremy przeznaczone do suchej, zrogowaciałej skóry, najlepiej te zawierające mocznik;
- paznokcie skracaj pilnikiem, a nie nożyczkami, aby uniknąć powstawania drobnych skaleczeń;
- myj stopy w wodzie o temperaturze nie wyższej niż 37 stopni, unikaj długiego przebywania w wannie – ciepła woda sprzyja rozwojowi bakterii i grzybów;
- na basenach i na plaży zawsze miej na nogach klapki;
- dokładnie osuszaj stopy po kąpieli.
Jak przebiega leczenie stopy cukrzycowej?
Zanim lekarz zaproponuje odpowiednie leczenie stopy cukrzycowej, konieczne jest postawienie właściwej diagnozy i ocena, czy pacjent cierpi z powodu stopy neuropatycznej, czy niedokrwiennej. W każdym z tych przypadków terapia przebiega bowiem inaczej.
Przy dolegliwościach wynikających z deformacji nerwów i mięśni kluczowe jest przede wszystkim jak najszybsze odciążenie stopy cukrzycowej. Leczenie w takich przypadkach jest dość długie, ponieważ aby zmiany mogły się cofnąć, pacjent musi być niekiedy unieruchomiony nawet przez kilka miesięcy.
W przypadku zmian spowodowanych miażdżycą naczyń krwionośnych postępuje się zupełnie inaczej – w leczeniu pomocny jest ruch, który pozwala unormować krążenie w stopach.
W zależności od stanu stóp i przyczyny zmian, lekarz może zdecydować o podjęciu następujących środków:
- wycięciu zmian martwiczych;
- udrożnieniu naczyń krwionośnych;
- założeniu opatrunku na rany, a w przypadku zakażenia zastosowanie antybiotyków;
- zastosowaniu leków zmniejszających lepkość krwi, dzięki którym będzie mogła ona skuteczniej docierać do obszarów objętych zmianami.
W przypadku stopy cukrzycowej pomocne może być także zastąpienie leków doustnych insulinoterapią. Pojawienie się problemów ze stopą cukrzycową jest bowiem ważnym sygnałem pokazującym, że leki stosowane doustnie działają zbyt słabo.
Warto pamiętać, że stopa cukrzycowa to zespół zmian, którymi powinni zajmować się specjaliści z różnych obszarów. Diabetolog będzie pomocny na etapie diagnozy i doboru leków zawierających insulinę. Chirurg naczyniowy zajmie się poprawą stanu naczyń krwionośnych. Ortopeda pomoże przywrócić ruchomość stawów i zadbać o prawidłowy chód. Podolog zajmie się z kolei przywróceniem stopom odpowiedniego wyglądu – pomoże poradzić sobie z grzybicą, suchą, zrogowaciałą skórą czy zbyt grubymi paznokciami.
Stopa cukrzycowa – istota leczenia
Życie ze stopą cukrzycową wiąże się z wieloma problemami. Pacjenci z cukrzycą są bardziej narażeni na przewlekłe infekcje, grzybice, w wielu przypadkach stopa cukrzycowa powoduje także ból i dyskomfort. Nie są to jednak jedyne powody, dla których należy jak najszybciej podjąć leczenie.
Zmiany spowodowane hiperglikemią i uszkodzeniem nerwów, mięśni oraz naczyń krwionośnych postępują bardzo szybko. Bywają one trudne do zauważenia przez pacjentów, z racji tego, że mają oni zaburzone odczuwanie w stopach. W krótkim czasie może się okazać, że drobne dolegliwości przerodziły się w poważne problemy, które wymagają interwencji chirurgicznej.
Nieleczona stopa cukrzycowa może w skrajnych przypadkach skutkować nawet amputacją kończyny. Większości diabetyków wydaje się to mało prawdopodobne, ale to groźne powikłanie cukrzycy jest przyczyną nawet 9 tysięcy amputacji stopy rocznie (60% wszystkich takich zabiegów w Polsce).
Podsumowanie
Jeśli chorujesz na cukrzycę, oprócz dbania o zdrowy tryb życia, sprawdzania stężenia glukozy we krwi i regularnego przyjmowania insuliny pamiętaj także o kontrolowaniu stanu swoich stóp. Wszelkie zabiegi wykonuj nie w domu, ale w profesjonalnym gabinecie podologicznym, zwracaj także szczególną uwagę na wszelkie urazy i odciski. Dzięki szybko podjętemu leczeniu unikniesz poważniejszych zmian w obrębie stóp.
