Cukrzyca ciążowa często występuje u kobiet oczekujących dziecka. Szacuje się, że dotyka 4-7% ciężarnych. Tak jak w przypadku każdej cukrzycy, należy ją monitorować, by nie doszło do poważnych uszkodzeń płodu. Jak wygląda leczenie? Czy ma negatywny wpływ na życie matki i dziecka? Dowiesz się więcej z dalszej części tekstu!
Przebieg ciąży to niezwykle skomplikowany proces zachodzący w ciele kobiety. Hormony wtedy szaleją, pojawiają się nieprzyjemne dolegliwości. Jedną z nich jest cukrzyca ciążowa ujawniająca się wyłącznie podczas trwania ciąży. Terapia polega na zmianie diety lub leczeniu insulinowym.
Czym jest cukrzyca ciążowa?
Cukrzyca w ciąży to choroba pojawiająca się u zdrowych kobiet w czasie ciąży. Związana jest z nieprawidłową gospodarką hormonalną, która reguluje stężenie glukozy we krwi. Jak każda cukrzyca, wiąże się z nieprawidłowo dostarczaną glukozą do komórek w organizmie. Diagnostyka jest niezwykle ważna. Nieleczona ma negatywny wpływ na rozwój płodu w ciele matki.
Uznaje się ją tylko wtedy, gdy podwyższony poziom cukru nigdy wcześniej nie występował. Jeśli wykryta została przed poczęciem dziecka, mówi się o cukrzycy przedciążowej.
Przyczyny
W normalnych warunkach insulina wytwarzana jest przez trzustkę, która rozdziela glukozę do komórek. W ten sposób zmniejsza stężenie cukru. W ciele ciężarnej hormony łożyska utrudniają ten przepływ. Organizm staje się niewrażliwy na jej działanie. Z każdym tygodniem ciąży łożysko wytwarza więcej hormonów, w konsekwencji doprowadzając do hiperglikemii. Cukrzyca rozwija się zwykle w drugiej połowie ciąży, a kończy wraz z porodem.
Zwiększenie glukozy we krwi we wczesnym okresie ciąży może wskazywać na nierozpoznaną cukrzycę typu 1. lub typ 2. rozwijającą się w czasie ciąży.
Nie wiadomo do końca, co ją powoduje. Najbardziej narażone są kobiety, które cierpiały na cukrzycę 2. Czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia cukrzycy:
- nadwaga bądź otyłość;
- wiek powyżej 35 lat;
- cukrzyca w poprzedniej ciąży;
- urodzenie dziecka powyżej 4 kg;
- urodzenie dziecka z wadą rozwojową;
- zespół policystycznych jajników (PSOC);
- nadciśnienie przed ciążą;
- historia cukrzycy w rodzinie;
- poronienia.
Sygnały oznaczające cukrzycę w czasie ciąży
Niektóre objawy cukrzycy łatwo zbagatelizować, ponieważ są typowe w czasie ciąży. Należy do nich:
- częste oddawanie moczu;
- suchość w ustach;
- zmęczenie;
- zawroty głowy;
- omdlenia.
Badania
By stwierdzić czy nie chorujesz na cukrzycę ciężarnych, pierwsze badanie krwi wykonuje się przed 10. tygodniem. To zwykłe pobranie krwi na czczo z przekazaniem do laboratorium. Jeśli wynik wyszedł prawidłowy, na następną kontrolę cukru udajesz się za kilka tygodni. W przypadku wyniku powyżej normy wykonuje się kolejny test.
Kolejne badanie lekarz zleca wykonanie między 24. a 28. tygodniem ciąży. To doustny test obciążenia glukozą (OGTT), jedno z ważniejszych badań. Polega na zmierzeniu poziomu cukru, a następnie wypiciu roztworu 300 ml wody z 50 g glukozy. By sporządzić krzywą cukrową, po upływie 1 godziny mierzy się cukier. Ponawia się pobranie krwi po upływie kolejnej godzinie. Jeśli wynik nie przekracza 140 mg/dl, nie cierpisz na cukrzycę.
Ostatnie badanie musisz wykonać, jeśli przekroczyłaś normę podczas OGTT. Polega na tym samym co wyżej, jednak musisz wypić 75 g glukozy z wodą, a krew pobierana jest tylko po 2 godzinach. Jeżeli wynik wyniósł więcej niż 140, dostaniesz skierowanie do poradni diabetologicznej lub ośrodka położniczego, w którym leczy się cukrzycę u kobiet w ciąży.
Normy
Normy glikemii dla kobiety ciężarnej w różnym czasie przeprowadzania badań:
- na czczo – mniej niż 6,9 mmol/l (125 mg/dl);
- po 1 godzinie 50 g glukozy – mniej niż 7,8 mmol/l (140 mg/dl);
- po 2 godzinach 75 g glukozy – mniej niż 11,1mmol/l (199 mg/dl).
Leczenie cukrzycy ciążowej
Leczenie powinno przebiegać pod okiem diabetologia. W tym czasie najważniejsza jest zmiana diety. Musisz ograniczyć tłuszcze pochodzenia zwierzęcego i węglowodany, głównie cukry proste. Celuj w produkty o niskim indeksie glikemicznym, pełnowartościowe. Są to np. makarony pełnoziarniste, ciemne pieczywa, ryż, warzywa. Dietę indywidualnie dostosuje do ciebie lekarz, by dostarczyć wszystkich składników odżywczych. Weźmie pod uwagę twoją aktywność fizyczną, masę ciała i wzrost.
Jeśli nie włączyłaś do swojego trybu życia aktywności fizycznej, powinnaś to zrobić. Niewielkie ćwiczenia fizyczne, spacer czy pływanie. Ruch zmniejsza insulinooporność tkanek, uwrażliwia je na działanie insuliny oraz wpływa korzystnie na zdrowie.
Powinnaś również kontrolować swój stan glikemii. To nieodłączny element każdej cukrzycy. Pomiar glukometrem należy wykonywać kilka razy w ciągu dnia: rano na czczo, po posiłkach i na wieczór przed snem.
U niektórych matek z cukrzycą ciążową (10-40%) nie zawsze udaje się zmniejszyć stężenie glukozy mimo przestrzegania diety. W takich wypadkach należy włączyć insulinę. Może stosować bazy długo działające lub krótko działające analogi. Obie podawane podskórnie. Doustne preparaty nie są stosowane.
W tym czasie obserwuje się skoki glikemii na czczo. Wymaga to podania insuliny długo działającej na noc. Umożliwia to transport glukozy do wątroby, obniża się stężenie glukozy na czczo. Jeśli w ciągu dnia również masz zbyt duży poziom cukru, musisz podać insulinę długo działającą także rano.
Insulinoterapia obciążona jest skutkami ubocznymi. Mogą wystąpić: zawroty głowy, drżenia, nagłe uczucia głodu, bóle głowy, osłabienie. Jeśli pojawiają się te objawy, należy zmierzyć cukier i udać się do lekarza. Podawany lek nie ma wpływu na rozwój dziecka.
Powikłania cukrzycy ciążowej
Powikłania tego rodzaju cukrzycy wpływają nie tylko na ciebie, ale i dziecko.
Wpływające na dziecko:
- powikłania podczas porodu – wysoki poziom glukozy we krwi kobiety może wywołać przedwczesny poród. Zwiększa to ryzyko wystąpienia wad dziecka, np, niewydolności oddechowej. Ze względu na dużą masę dziecka, może on nie zmieścić się w kanale rodnym. Konieczne będzie cesarskie cięcie;
- wady rozwojowe – jeśli u matki nie rozpoznano cukrzycy lub nie była kontrolowana, mogą wystąpić wady rozwojowe, np. deformacja kończyn, wady serca lub przewodu pokarmowego;
- duża masa dziecka (makrosomia) – przez łożysko do dziecka dostaje się nadmiar glukozy matki. Stymuluje trzustkę dziecka do wytwarzania znacznie większej ilości insuliny. Powoduje to wzrost masy płodu, nawet powyżej 4 kg;
- niski poziom cukru we krwi – dzieci, których matka miała wykrytą cukrzycę, mają problemu ze wzrostem cukru. Ich insulina po urodzeniu jest wysoka, a dostawa glukozy zakończyła się wraz z przyjściem na świat. Zwiększone zostanie ryzyko drgawek. Bardzo istotne są regularne pory karmienia i częste sprawdzanie cukru. W razie konieczności podaj dziecku cukier.
Wpływające na matkę:
- rozwój cukrzycy typu 2. w przyszłości – jeśli stwierdzono u ciebie cukrzyce w czasie ciąży, jesteś narażona na zmianę jej w typ 2. Po porodzie regularnie monitoruj stan gospodarki węglowodanowej i umawiaj się na wizyty u lekarza;
- cesarskie cięcie – urodzenie dziecka o masie ciała powyżej 4 kg, zobligowane jest do wykonania cesarskiego cięcia;
- problemy z układem moczowym – po cukrzycy zauważono, że mamy często zgłaszają się z wystąpieniem zakażenia dróg moczowych lub z odmiedniczkowym zapaleniem nerek;
- stan przedrzucawkowy – spowodowany nieprawidłowym przepływem krwi w łożysku. Skutkiem jest wzrost ciśnienia i niedotlenienie płodu. Ustępuje zwykle do 42. dnia od porodu. Stanowi wskazanie do wykonania cięcia cesarskiego.
Cukrzyca ciążowa nie występuje u każdej kobiety i mija kilka tygodni po porodzie. Prawidłowo leczona nie wpływa na zdrowie dziecka. Regularnie badaj się, dbaj o zdrowy styl życia nie tylko w czasie ciąży, ale i po porodzie.